Израилдин блокадасынан улам ачарчылык кризисине туш болгон Газа тилкесине гуманитардык жардам өз убагында жеткирилбесе, эки күндүн ичинде 14 миң ымыркай чарчап калышы мүмкүн. Бул тууралуу БУУнун баш катчысынын гуманитардык маселелер боюнча орун басары Том Флетчер 20-майда билдирди.
Бирок Израил адам укуктарын коргоочулардын чакырыктарын көз жаздымда калтырып, терроризмге каршы күрөш жүргүзүп жатабыз деп актанууда. Израилдин Газадагы аскердик аракеттери өз максаттарын көздөгөнү менен, гуманитардык кризистин тереңдешине алып келүүдө. Керектүү гумжардамдын жетишсиздиги миллиондогон адамдардын өмүрүн коркунучка кептеп, эл аралык коомчулуктун реакциясын күчөттү.
“Гидеондун арабалары”
25
Израил армиясы “Гидеондун арабалары” операциясынын алкагында Газа тилкесин толук көзөмөлгө алууну көздөөдө. “Гидондун арабалары” жөнүндө көптөн бери айтылып келген. Бул ХАМАСтын Израилдин шарттары боюнча жаңжалдын аякташы боюнча келишим түзүүдөн баш тартуусуна жооп болду.
АКШнын президентинин Жакынкы Чыгыш боюнча атайын өкүлү Стивен Уиткофф ХАМАС менен Израилге 45-60 күндүк ок атууну токтотуунун ордуна барымтадагылардын дагы бир партиясын бошотууну караган жаңы келишим долбоорун сунуштады. Тель-Авив муну четке каккан.
18-майда, аскердик операциянын биринчи түнүндө, Израиль Газанын үч негизги ооруканасына сокку урду. Анклавдын Саламаттыкты сактоо министрлигинин маалыматы боюнча, анда 130 адам, анын ичинде аялдар жана балдар каза болду. Айрыкча, Хан-Юнистин түштүгүндөгү жер которгон адамдар үчүн чатыр лагери зыян тартты.
Израилдин премьер-министри Биньямин Нетаньяху операциянын негизги максаты — 2023-жылдын 7-октябрында барымтага алынган адамдарды бошотуу жана ХАМАС тобун жок кылуу экенин баса белгиледи. Ал саясий басымга карабастан, Тель-Авив бул максаттарга жетерин билдирди.
Газадагы ачарчылык. Эл аралык реакция
Газанын өкмөтүнүн маалымат борбору билдиргендей, калкка күн сайын 500гө чейин гуманитардык жардам жүктөгөн жүк ташуучу унаалар жана кеминде 50 күйүүчү май ташуучу унаалар керек. 2,4 миллион адамдын өмүрү коркунучта. 19-майда анклавга болгону тогуз унаа киргизилсе, 20-майда — болжол менен жүз унаа өткөрүлгөн. Гуманитардык жардамды аскерлер атайын жерлерде таратышууда, бул ХАМАСтын азык-түлүк жана күйүүчү майга ээ болушуна жол бербөө үчүн жасалууда.
БУУнун гуманитардык маселелер боюнча башкы катчысынын орун басары Том Флетчер 20-майда эгерде гуманитардык жардам өз убагында жеткирилбесе, Газада эки күндүн ичинде 14 миң ымыркай чарчап калышы мүмкүн экенин билдирди.
Канада, Улуу Британия жана Франциянын бийликтери Тель-Авивди операцияны дароо токтотууга чакырып, санкциялар менен коркутушту.
“Газадагы адамдардын азап-кайгысынын деңгээли чыдагыс. Эгерде Израиль чабуулду токтотпой жана гуманитардык жардамга коюлган чектөөлөрдү алып салбаса, биз жооп чараларын көрөбүз”, — деп айтылат биргелешкен билдирүүдө.
Жакында шайланган Рим папасы Лев XIV да үн катты.
“Абал барган сайын тынчсыздандырат. Балдардын, кары-картаңдардын жана оорулуулардын азап-кайгысын токтотуу үчүн дагы бир жолу гуманитардык жардамга тоскоолдуксуз жеткиликтүүлүктү камсыз кылууга жана аскердик аракеттерди токтотууга чын жүрөктөн чакырам”, – деди Рим папасы.
Израилдин премьер-министри Биньямин Нетаньяху өткөн жекшембиде Газага чектелүү көлөмдөгү гуманитардык жардамды өткөрүү чечимин жарыялаган. Муну өлкө ичинде сындагандар да айыптагандар да болду.
“Газага келген ар кандай гуманитардык жардам ХАМАСты азыктандырат, ал эми биздин барымтадагылар дагы эле туннелдерде отурушат. Премьер-министр чоң ката кетирди”, – деп билдирди Улуттук коопсуздук боюнча министри Итамар Бен-Гвир.
Бир тараптан “Демократтар” партиясынын лидери, армиянын башкы штабынын төрагасынын мурдагы орун басары Яир Голан өкмөттү адамзатка каршы кылмыштарга айыптады.
“Туура көз караштагы мамлекет жарандык калкка каршы согушпайт, ымыркайларды көңүл ачуу үчүн өлтүрбөйт жана жарандарды өлкөдөн кууп чыгарбайт”, – деди Голан.
БУУнун басма сөз катчысы Стефан Дюжаррик гумжардам жеткирүүлөрдүн жанданганында оң жылыш бар экенин, бирок ал көлөм өтө аз экенин билдирди. БУУнун эсебинде, Газага күнүнө 600 жүк ташуучу унаа менен гуманитардык жардам керек.
Жыйынтыктап айтканда, Газадагы кырдаал азыркы тапта эң оор гуманитардык кризистердин бири бойдон калууда. Израиль жүргүзүп жаткан “Гидеондун арабалары” операциясы терроризмге каршы күрөшүүнү максат кылганы менен, бул аракеттердин натыйжасында 2,4 миллион адамдын өмүрү коркунучка кептелип жатат.
Израил өкмөтүнүн саясий жана аскердик кадамдары ички жана сырткы сындарга карабай, гуманитардык жардамды ХАМАСка каршы күрөш шылтоосу менен чектөө — бул жөнөкөй адамдардын өмүрүн тобокелге салуу дегенди билдирет.
Бул кырдаалда эл аралык коомчулуктун үнү абдан маанилүү. Алар Израилди аскердик аракеттерди токтотууга жана гуманитардык жардамга тоскоолдук кылбоого чакырып жатышат. Бирок жыйынтык саясий эркте жана чыныгы жоопкерчиликте.