Иран менен АКШнын ортосундагы талаш фундаменталдык жана чечилгис мүнөзгө ээ

Иран парламентинин төрагасынын орун басары Али Никзаддын айтымында, 1979-жылы АКШ элчилигин басып алуу — ондогон жылдар бою болгон эзүүнүн жана басмырлоонун жообу болгон. Ал ошондой эле Иран менен АКШнын ортосундагы талаш «фундаменталдык» мүнөзгө ээ болуп, эч качан чечилбей турганын белгиледи.

Иран парламентинин төрагасынын орун басары Али Никзад шаршемби күнү Тегерандагы АКШ элчилигин басып алуунун жылдыгына карата парламент жыйынында сөз сүйлөдү. Ал өз сөзүн Фатима аз-Захра айымдын (Аллах андан ыраазы болсун) шейит болгон күнүнө байланыштуу көңүл айтуудан баштап, Студенттер күнүн белгилеп, Тегеран университетинин жанында курман болгон студенттерди эскерүү менен баштады.

Никзад билим берүү ишин туура пландаштыруу аркылуу терең диний, революциячыл жана «баатыр» муунду тарбиялоо үчүн чыныгы студенттик уюмдардын ролу абдан маанилүү экенин баса белгиледи.

АКШ элчилигин басып алуу боюнча айтканда, маркум Имам Хомейни аны «экинчи революция» деп атаганын эске салып, Никзад бул кадамды «импульсивдүү» же «акылсыздык» катары баалоо туура эмес экенин билдирди. Анын айтымында, элчиликти басып алуу АКШ колдогон режимдер тарабынан иран элине жасалган ондогон жылдар бою улантылып келген эзүүнүн жана кемсинтүүнүн натыйжасы болгон.

Никзад 13 Абан окуясы (4-ноябрь) — АКШ тараптан жасалып келген көп жылдык душмандык аракеттерге жооп болгонун айтты. Ал мисал катары 1953-жылдагы төңкөрүштү келтирип, АКШнын түз кийлигишүүсү менен Ирандын саясий көзкарандысыздыкты алуу аракети басылып, Пехлеви режими кайрадан орнотулганын белгиледи.

1979-жылы 3-ноябрда Ислам революциясынын негиздөөчүсү аятолла Рухолла Хомейни элге кайрылып, иран элин, студенттерди жана дин кызматкерлерин АКШ менен сионисттик режимдин Ислам Республикасынын ички иштерине каршы аракеттерине каршы турууга чакырган. Ал ошондой эле АКШ өкмөтүнөн Ирандан качып кеткен мурдагы шахты кайтарып берүүнү талап кылган.

Хомейнинин айтымында, шах 1978–1979-жылдардагы тынч демонстрацияларды күч менен басып, эл байлыгын уурдап, көптөгөн мусулмандарды кыйнап, өлтүргөн. Ошондуктан ал шах Иранга кайтарылып, эл алдында жооп бериши керек экенин айткан.

АКШнын Ирандын ички иштерине кийлигишүүсү, качып кеткен шахты берүүдөн баш тартуусу, ошондой эле Ирандын убактылуу өкмөтүнүн айрым өкүлдөрүнүн АКШ президенти Жимми Картердин улуттук коопсуздук боюнча кеңешчиси Збигнев Бжезинский менен 1978-жылдын 1-ноябрында жолугушуусу ирандыктардын каарына тийип, алардын нааразычылыгын күчөткөн.

Ушул окуялардан кийин ирандык студент-мусулмандар тобу Тегерандын Талегани көчөсүндө жайгашкан АКШ элчилигин басып алууну чечишкен.