Коронавируска каршы күрөшүү боюнча “Шейит Сулеймани” планы жүзөгө ашырылгандан беш айга жакын убакыт өткөндөн кийин, Иран калкынын 65%дан ашыгы скринингдик текшерүүдөн өтүп, натыйжада коронавирус менен ооругандар 70 га кыскарган.
Fars News агенттигинин ден-соолук тобунун маалыматына ылайык, Ирандын Саламаттыкты сактоо министри Мухаммад Резазаде өлкөнүн коронавируска каршы күрөшүүдө ийгиликтерин баяндап берди.
Анын айтымында, “Шейит Сулеймани” деп аталган коронавируска каршы күрөшүү планы өлкөдө кеңири жайылып кеткен коронавирус илдетин ооздуктай алды.
Албетте, АКШда, айрыкча Улуу Британияда коронавирустун чыгышынын катастрофалык статистикасын карап көрсөк, анда Иран коронавирусту көзөмөлдөө жана башкаруу боюнча олуттуу жеңиштерге жетишти десек болот.
Белгилей кетсек, өткөн жылдын ноябрь айында Иранда коронавирус оорусунун көрсөткүчү агачкы жолу бир күндө 13 053 бейтаптын чалдыгуусу менен эң жогорку чекке жеткен жана күн сайын 486 бейтаптын өмүрүн алуу менен өзүнүн коркунучтуулугун көрсөттү.
Эмне үчүн коронавирус Иранда туу чокуга жеткен?
Өлкөдө коронавирус оорусунун өсүшүнүн негизги себептеринин бири симптомсуз бейтаптар, оорусунан кабары жок адамдар болгон. Ковиддүүлөр жамааттын башка мүчөлөрүнө коомдук жайларга баруу аркылуу жуктурушса, калгандарында жеңил белгилер байкалган. Ошондой эле коронавирус тестинин баасы кымбат болгондуктан, алар диагностикалык лабораторияларга баруудан баш тартышкан. Ошол мезгилде ресурстардын чектелгендигинен улам, акысыз тестирлөө кош бойлуу аялдарга, 65 жаштан ашкан адамдарга гана берилгендиги айтпаса да түшүнүктүү.
Экинчи жагынан, өлкөдөгү коронавирус ооруларын көзөмөлдөө жаатындагы көйгөйлөрдүн бири, айрыкча алгачкы айларда өлкөдөгү Ковид ооруларын текшерүүчү борборлордун жана лабораториялардын чектелген саны болду. Коронавирус оорусунун алдын алуунун эң маанилүү принциптеринин бири жеке коргонуу каражаттарын жана дезинфекциялоочу каражаттарды колдонуу болгондуктан, республикада оорунун эрте башталышында, ушул заттардын жана шаймандардын жетишсиздиги байкалып, вирустун таралуусуна алып келген.
Экинчи жагынан, коронавирус оорулары менен ооруган бейтаптар үчүн дары-дармектердин жеткиликсиздиги жана ооруканада кычкылтек менен жабдуучу аппараттардын жетишсиздиги коронавирус оорусу менен ооругандардын өлүмүнүн деңгээлин күнүнө 486 адамга чейин көтөргөн.
Ошол мезгилде биз өлкөдө медициналык кызматкерлерди жоготтук жана бул дагы коронавирус оорусунан коргой турган шаймандардын жетишсиздигине себеп болгон. Дал ушул жерде өкмөт мектептерди, университеттерди, соода борборлорун, базарларды жана ибадатканаларды жаап, коомдук иш-чараларды жана фестивалдарды токтотту. Ошондой эле, саякаттоого жана шаардын чет жакасына чыгууга чектөө киргизилген. Бул өлкө беткаптарды, респираторлорду жана башка медициналык жабдыктарды сатып алуу же кайрымдуулук аркылуу алууга зарыл болгон учурда АКШнын бир тараптуу санкцияларынан улам бул товарларды өлкөгө импорттоо дээрлик мүмкүн болгон жок.
Коронавирустун 363 диагностикалык лабораториялары
Өлкөдө коронавирус пандемиясында адистердин жана жалпы элдин кол кабышы менен кырдаалдын курчушуна жол берилген жок. Бирок экономикалык согуштардын тарыхында да болуп көрбөгөн мындай адамгерчиликсиз кырдаалга туш болгондо, элибиз ички ресурстарга таянган. Коронавирус оорусу башталганда Иранда коронавирусту текшерүүчү 22 лаборатория гана болгону анык. Саламаттыкты сактоо министрлигинин маалыматы боюнча, бул борборлордун саны кыска убакыттын ичинде 363 лабораторияга жетти. Бул лабораториялар күнүнө 100 миң тест жасай алышат. Иран ошондой эле комплект өндүрүү жаатындагы изилдөөчүлөрдүн аракети менен бул чөйрөдө өзүн-өзү камсыз кыла алды.
65 миллион ирандыктын тесттен өтүүсү
“Шахид Сулеймани” долбоорун ишке ашыруу өлкөдөгү коронавирус оорусун көзөмөлдөө боюнча эң мыкты аткаруучу программалардын бири болгон. Ошондуктан, аны баштагандан 4 ай өткөндөн кийин, бактыга жараша, өлкөдө коронадан каза болгондордун саны эки эсеге азайды. Бул натыйжа долбоордун ийгиликтүү ишке ашырылышын көрсөтөт.
“Басиж” уюмунун саламаттыкты сактоо жана био-коргонуу бөлүмүнүн башчысы Муслим Чешминин айтымында, өлкөдө ушул кезге чейин 65 миллион адам текшерүүдөн өттү, бул өлкө калкынын 80%ын түзөт.
Ал эми өлкөдөгү коронавируска каршы күрөшүүгө ыктыярдуу топтун 240,000 мүчөсү катышкан.
Бейтаптардын өлүмүнүн 70% төмөндөшү
Чешминин айтымында, “Шейит Сулеймани” планы – бул бейтаптарды аныктоого чоң таасирин тийгизген эң пайдалуу план жана мындай планды ишке ашыруу менен коронавирустук өлүм 70%га төмөндөгөн.
Беткаптар жана коргоочу кийимдерди чыгарууда өзүн-өзү камсыздоо
Экинчи жагынан, коронавирус оорулары башталганда, тамак-аш жана дары-дармек менен камсыз кылуу башкармалыгынын жооптуу кызматкерлеринин айтымында, өлкөдө бир миллион беткап чыгарылып, ал акырындык менен күн сайын өндүрүлүп, 7 миллион адамга жетсе, бүгүнкү күндө 20 миллионго жетти. Учурда бул тармакта медицина кызматкерлери үчүн беткаптар жана каверн кийимдери үчүн керектүү чийки заттарды өндүрүү өзүн-өзү камсыз кылууга жетишти жана өлкө медициналык персонал үчүн коронавирус менен күрөшүү үчүн кийим чыгарууга мүмкүнчүлүк алды.
Кыска мөөнөттө дары өндүрүү
Коронавирус оорусу пайда болгон күндөрү бейтаптардын көйгөйлөрүнүн бири – дары-дармектердин жеткиликсиздиги жана аларды ооруканаларга ташып келүү көйгөйлөрү болгон, биздин өлкөнүн изилдөөчүлөрү үч айга жетпеген убакыттын ичинде коронавирус оорусуна байланыштуу дары-дармектерди жеткире алышкан.
Азык-түлүк жана дары-дармек менен камсыз кылуу башкармалыгынын кызматкерлеринин айтымында, өлкөдө ай сайын 500 миңден ашуун RemedSivir флакондору керектелет, алардын көпчүлүгү Иранда өндүрүлөт жана дагы үч фармацевтикалык компанияга өндүрүш лицензиялары берилсе, жакында өндүрүүчүлөрдүн санын алтыга чейин көбөйтүү күтүлөт.
Ирандагы коронавирустун көзөмөлү дүйнө жүзүн таң калтырды
“Шейит Сулеймани” долбоорундагы коронавирус оорусу менен ооруган адамдардын идентификациясын жогорулатуу жана тез текшерүүлөрдү жүргүзүү, дары-дармектерди жана ден-соолукка керектүү буюмдарды өндүрүүдө өзүн-өзү камсыздоо, саламаттыкты сактоо кызматкерлери талап кылган кычкылтек генераторлорун жана кийим-кечелерди өндүрүү жогорулады.
Ирандын коронавирус вакцинасын чыгаруудагы узак кадамы жана өлүмдүн олуттуу кыскарышы дүйнөнү таң калтыра алды.
Коронавирус учурунда дүйнө жүзү эки айдын ичинде каза болуулардын санын кескин кыскарта алгандыгыбызга таң калды. Акыркы айларда “Басиж” күчтөрү менен саламаттыкты сактоо күчтөрүнүн бейтаптарды идентификациялоо жана карантин жаатында кызматташуусу өлкөдө оорунун жайылышын турукташтырып, шарттар кадимкидей талаптарга жооп берилгендигин байкабай коюуга болбойт.
