Жакында эле Иран Евразиялык экономикалык биримдиктин өлкөлөрү менен эркин соода зонасы (ЭСЗ) боюнча келишимге жакынкы эки айда кол кое турганы белгилүү болду.
Келечекте Иран ЕАЭБдин толук кандуу мүчөсү болушу мүмкүн. Эркин соода зонасын түзүү өз ара өнүгүүгө жаңы экономикалык мүмкүнчүлүктөрдү ачат.
Ирандын рыногу абдан чоң, ошондуктан ЕАЭБ мамлекеттери үчүн кандайдыр бир орундарды жана позицияларды ээлөөгө мүмкүнчүлүк пайда болот.
Саясат таануучу Арсен Усеновдун айтымында, Кыргызстан менен Ирандын ортосундагы соода-экономикалык жана гуманитардык байланыштар акыркы жылдары өнүгүп, алардын деңгээли ырааттуу түрдө өсүп жатат.
Региондун стратегиялык өнөктөшү катары Тегеран менен Москвага каршы эл аралык санкцияларды эске алганда Бишкектин Иран менен экономикалык жакындашууга болгон кызыгуусу барган сайын өсүүдө. Иран жакында Кыргызстан мүчө болгон ЕАЭБ менен толук кандуу соода келишимин түзөөрү дагы көңүлдү бурат.
Эксперттин айтымында, өлкөлөр ортосундагы соода-экономикалык байланыштар жетиштүү деңгээлде өнүкпөй жатат. Бирок орто мөөнөттүү келечекте Кыргызстан менен Иран бардык тоскоолдуктарды жоюуга жетишет деп эсептейт эксперт. Соода жүгүртүү аз болгону менен экономисттер анын ырааттуу өсүшүн белгилешет.
Усенов белгилегендей, сооданы жана экономиканы өнүктүрүүнүн негизги фактору транспорттук-логистикалык инфраструктураны түзүү болуп саналат. Атап айтканда, товарларды рентабелдүү жеткирүү үчүн темир жол, авто жол жана аба байланыштарын түзүү керек.
Тактап айтканда, Ирандын Бандар-Аббас деңиз портуна чыгуучу Кыргызстан-Өзбекстан-Түркмөнстан-Иран транспорт коридорунун долбоору бар. Кыргызстандын бул портту пайдалануу мүмкүнчүлүгү боюнча өкмөттөр ортосунда макулдашуулар түзүлгөн. Өзүнүн деңиз порттору жок Кыргызстан үчүн бул чоң мааниге ээ. Бул бизге Перс булуңунун жана Түштүк-Чыгыш Азиянын рынокторуна чыгууга мүмкүндүк берет.
Эксперт Кытай-Кыргызстан-Өзбекстан темир жол долбоорун да эске салды. Аны ишке ашыруу келечекте Бандар-Аббастан Кытайдын Кашгарына жол ачышы мүмкүн. Бул жагынан алганда Кыргызстан ири экономикалардын ортосундагы транзиттик хаб болуу мүмкүнчүлүгү пайда болот.
«Ошондуктан, экономикалык кызматташтыктын перспективалары позитивдүү мүнөзгө ээ жана бири-бири менен байланышса, өз ара пайда алып келет. Жүктөрдү ташуу көйгөйлөрүн чечүү керек, бирок мультимодалдык коридорлорду өнүктүрүүгө болот. Ал эми узак мөөнөттүү келечекте жүктөрдү үзгүлтүксүз жана арзан жеткирүү үчүн темир жол коридорун түзүшүбүз керек», – деп жыйынтыктады Усенов.
