Ирандын Израилге ракеталык жана пилотсуз учактар менен жообу дүйнөнү көп поляризациялоо процессиндеги жаңы бурулуш жана эл аралык мамилелерди кайра конфигурациялоодо көптөгөн өлкөлөрдүн позицияларын так аныктоого болот.
Бул тууралуу россиялык эксперт Александр Князев “Eurasia Today” агенттигине билдирди.
Иран 14-апрелге караган түнү Дамасктагы Иран консулдугуна кол салууга жооп иретинде Израилге жүздөгөн учкучсуз учактар жана ракеталар менен сокку урду.
“Бул жерде Россиянын реакциясына көңүл буруу кызык. Бириккен Улуттар Уюмунун Коопсуздук Кеңешинин чукул жыйынына чейин эле Израилдин Москвадагы элчиси орус тарап Ирандын аракеттерин айыптайт деп күтөөрүн билдирген, бирок ал Россиянын Тышкы иштер министрлигинин расмий өкүлүнөн таптакыр терс жообун алды, муну менен Ирандын аракетин айыптоону күтпөш керектигин көрсөттү”, – деди эксперт.
Анын айтымында, ушундай эле билдирүүнү БУУнун Коопсуздук Кеңешиндеги Россиянын өкүлдөрү да жасашты жана ТИМ башчысы Сергей Лавров ирандык кесиптеши Хосейн Амир Абдоллахиан менен болгон сүйлөшүүсүндө Россия 1-апрелде Дамасктагы Иран консулдугуна жасаган чабуулду айыптай турганын билдирип, Иран БУУнун Уставынын өзүн-өзү коргоо укугуна таянып иш кылганын айтты.
14-апрелде БУУнун Коопсуздук кеңеши Ирандын Израилге жасаган чабуулуна байланыштуу чукул жыйынга чогулду. Россиянын БУУдагы туруктуу өкүлү Василий Небензя жыйынды “эки жүздүүлүк жана кош стандартуулуктун парады” деп атады. Ал БУУнун баш катчысы Ирандын чабуулун дароо айыптап, бирок Израилдин Ирандын консулдугуна жасаган чабуулуна эч кандай реакция кылбаганын айтып, мындай мамиле туура эмес экенин билдирген.
Князев белгилегендей, саясий жактан Израилдин аракеттери Москва тарабынан Тель-Авивдин Украинага карата позициясына баа берүү көз карашы менен эске алынды.
“Израиль украин тараптын Россиянын аймагындагы жарандык объектилерге жасаган бир дагы чабуулун айыптаган жок, мындан тышкары, Израиль “Киевди” активдүү колдойт жана ага Россияга каршы аскердик жардам көрсөтүүдө”, – деди ал.
Ал белгилегендей, албетте, Москва менен Тель-Авивдин мамилеси ачык саясий тирешүүгө айланып кетиши күмөн. Бирок ушундан кийин Россиянын башкаруучу элитасынын арасындагы израил тараптуулардын позициялары олуттуу алсырады жана алар мындан ары Кремлдин тышкы саясатынын калыптанышына олуттуу жана принципиалдуу таасирин тийгизбей турганы анык.
“Анткен менен Ирандын соңку аракеттери дүйнөдөгү күчтөрдүн тең салмактуулугун айкыныраак кылып, «Батыш жана Батыш эмес» түрүндөгү геосаясий карама-каршылыктын эки тарабынын калыптанышын тездетет. Иран менен Израилдин ортосундагы мамилелер бул ар тараптуу күрөштүн маанилүү бөлүгү болору анык”, – деди эксперт.
Ал 1990-жылдары Збигнев Бжезинский Россия, Иран жана Кытайдын ортосундагы мүмкүн болгон альянсты “Американын эң жаман түшү” деп атаганын эске салды.
“Бул үч маанилүү батыш эмес өлкөнүн ортосундагы мамилелерди классикалык союз деп атоого болбойт, анткени бул мамилелер кыйла татаал жана кээде так эмес. Бирок Батыш Азиядагы талаш-тартыштардын жана чыр-чатактардын жаңыланышы бул аймакты биргелешкен согуштун жаңы фронтуна айлантууда. Ошондуктан Украина менен Израилден кийинки глобалдык кырдаалдын курчушу Тайвань болушу мүмкүн экенин жокко чыгарууга болбойт”, – деп белгиледи эксперт.
Анын айтымында, Бириккен Улуттар Уюмунун Коопсуздук Кеңешинин 15-апрелдеги жыйыны бул уюм барган сайын 1920-1946-жылдары болгон Улуттар Лигасына окшошуп баратат. Ал уюм Экинчи дүйнөлүк согушту болтурбоо үчүн толугу менен алсыз болуп, акыры өзүнүн пайдасыздыгынан улам жок болгон.
“Бүгүнкү күндө негизинен Батыштын курама куралына айланган БУУ Улуттар Лигасынын тагдырын кайталашы мүмкүн. Бирок Ирандын позициясын жана аракеттерин эки тараптуу деңгээлде гана эмес, көп тараптуу форматтарда да колдоо зарылчылыгы бар. Мындай иштерди БРИКС тобу жана ШКУ сыяктуу альтернативдүү платформаларда жасоо акылга сыярлык. Мындай аракет бул уюмдарга катышкан, бирок көп тараптуулук доктриналарынын артына жашынууну жана өздөрүнүн геосаясий артыкчылыктарын көтөрүүнү туура көрбөгөн көптөгөн өлкөлөрдүн позицияларын ачык көрсөтөт”,- деп сөзүн жыйынтыктады Александр Князев.
